Śledź nas na:



Płaca za pracę

Humanizacja pracy zarobkowej

Wypłata sprawiedliwej płacy nie wystarcza jeszcze do rozwiązania problemu relacji między pracodawcą a pracownikiem. Tu należy liczyć się z wieloma innymi sprawami. Pierwszym wymaganiem jest wymaganie świata pracy. Sobór uświadomił to nam i przekazał następujące refleksje:

Ponieważ przedsięwzięcia gospodarcze prowadzi się na ogół zespołowym nakładem pracy, byłoby rzeczą niesprawiedliwą i nieludzką tak układać i kierować tą współpracą, żeby komukolwiek z pracujących przynosiła szkodę. Zdarza się zaś często, i to w naszych czasach, że pracownicy stają się poniekąd niewolnikami swej pracy. Nie ma na to żadnego usprawiedliwienia w tzw. prawach ekonomicznych. A zatem cały proces owocnej pracy winno się dostosować do potrzeb osoby ludzkiej i trybu jej życia, przede wszystkim jej życia domowego, zwłaszcza gdy chodzi o matki rodzin, i mając zawsze na względzie i płeć, i wiek. Ponadto pracownicy winni mieć możność rozwijania swych zdolności i osobowości właśnie przez samo wykonywanie pracy. Jak z jednej strony winni oni z należytym poczuciem odpowiedzialności wkładać swój czas i siły w wykonanie pracy, tak z drugiej powinni też wszyscy dysponować wystarczającym odpoczynkiem i czasem wolnym, tak by mogli poświęcać się życiu rodzinnemu, kulturalnemu, społecznemu i religijnemu. Przede wszystkim powinni znajdować sposobność swobodnego rozwijania tych sił i uzdolnień, których być może nie mogą doskonalić w pracy zawodowej.

a). Minimum i maksimum humanizacji

Minimum polega na tym: miejsca i warunki pracy powinny być takie, aby, o ile to możliwe, nie powodowały wypadków, chorób i przedwczesnego wyczerpania energii. Maksimum polega na uczynieniu tak, aby pracownicy byli zadowoleni ze swojej pracy, wykonywali ją z radością, mogli wyrażać swoje zdolności i rozwijać je.

Nie jest prawdą, że produktywność i humanizacja miejsc i warunków pracy są ze sobą nie do pogodzenia. Humanizacja okaże się w końcu dochodowa, przede wszystkim, jeśli rozważymy pracownika w całości życia ekonomiczno-społecznego. Ludzkie warunki pracy zapobiegają wczesnemu inwalidztwu, zmniejszają ilość wypadków w pracy i chorób, zatem także obniżenie kosztów ubezpieczeń społecznych. Produkcja zyskuje, kiedy pracownicy pozostają sprawni i są zadowoleni; rzadziej zmieniają pracę, pracują lepiej i są motywowani do pracy.

Kiedy, natomiast są zmuszani do pracy w nieludzkich warunkach, i w konsekwencji są ciągle niezadowoleni, cierpi na tym sam zakład, a ponadto rodzina, społeczność, państwo, a także więzy pracowników z religią i z Kościołem.

b). Pokonywanie monotonii w pracy

Rzeczą przeciwną naturze i rozwojowi człowieka jest zmuszanie go do ciągłego powtarzania tego samego gestu. Tu bardzo niekorzystna jest praca przy taśmie montażowej. Jest sprawą udowodnioną, że ci, którzy pracują przy taśmie montażowej przedstawiają wysoką procentowość chorób, dążą do zmiany miejsca pracy i mają wysoką absencję w pracy. Zmiana bądź zmniejszenie procesu pracowniczego przy taśmie montażowej powoduje, natomiast zniknięcie w dużej części tych zjawisk. Wyniki okazały się dobre, kiedy praca przy taśmie montażowej została zastąpiona pracą w grupach (Fiat). Zmniejszenie pracy przy taśmie montażowej polega również na tak zwanej rotacji: pracownik nie pracuje ciągle na tym samym miejscu taśmy, ale zmienia je od czasu do czasu. To przedstawia, przynajmniej pewne przerwanie monotonii.

c). Praca na zmiany

Praca na zmiany przedstawia wielką niekorzyść dla rozwoju człowieka. Kiedy robotnik wewnątrz przestrzeni czasowej, relatywnie krótkiej, musi zmieniać czas pracy, zmuszony jest do ciągłej zmiany rytmu swojego życia i swojego czasu wolnego. Ogólnie ma to niekorzystne reperkusje na jego zdrowiu i duchu. Kiedy jest również rodzicem, ona także z tego powodu cierpi.

Jeśli pracuje ciągle na tej samej zmianie, cierpi również z tego powodu. Jakakolwiek praca na zmiany pociąga za sobą stany nerwowe i inne szkody fizyczne i psychiczne. Stała praca na określonej zmianie może spowodować również poważne szkody dla życia rodzinnego. Może na przykład, zdarzyć się, że w ten sposób dzieci rzadko widzą ojca. Również tu zostało udowodnione, że małżeństwa i rodziny pracowników zmianowych objawiają wyższy stopień niestałości. Praca na zmiany przeszkadza niekiedy pracownikowi wzięcia udziału również w życiu kulturalnym, politycznym i religijnym.

Niestety nie ma możliwości wyeliminowania całkowicie pracy na zmiany. Jednak jest możliwość zredukowania jej negatywnych skutków. Zmiany powinny być ustalone w taki sposób, aby pozwalały pracownikom na czas snu na nie odciąganie ich od życia rodzinnego. Praca nocna powinna być zredukowana do odpowiednich wymiarów. Pracownicy młodzi (do 35 lat) i ci już starsi (po 50 latach) nie powinni wykonywać, o ile jest to możliwe, pracy na zmiany, a w każdym przypadku na zmianach nocnych. Ponadto pracownicy ci powinni otrzymywać również dłuższy okres urlopów.

d). Czas wolny jako rzeczywistość ery przemysłowej i jako konieczność

Rozwój techniczny, racjonalizacja i automatyzacja dały możliwość wyprodukowania, w krótkim okresie czasu, ilości dóbr, nie tylko równych, ale wprost lepszych, niż te, które wcześniej były produkowane w okresie czasu znacznie dłuższym. W ten sposób dzisiaj pracownik dysponuje często bardzo długim czasem wolnym, a mianowicie, poza 8 godzinami pracy dziennej przez 5 dni w tygodniu, dni urlopu i często wcześniejsza emerytura. Nie powinniśmy jednak zapominać, że również dziś są jeszcze tacy, którzy są zmuszeni pracować wiele godzin na dzień i wiele godzin w tygodniu, jak na przykład rolnicy, matki rodzin, czy służba zdrowia.

Nie powinniśmy też widzieć nadmiernego czasu wolnego, jako absolutną nowość. Albowiem, aż do zniesienia licznych świąt kościelnych w okresie Oświecenia, istniał już tydzień pracy składający się z 5 dni, jako że średnio każdy tydzień miał dzień świąteczny poza niedzielą.

Człowiek ma potrzebę czasu wolnego jako przeciwwagę dla pracy. Kiedy brakuje mu tego wynagrodzenia, jego siły paraliżują się i marnieje on w swoim byciu człowiekiem. Konsekwentnie jest rzeczą nieludzką i niemoralną nie przyznawać czasu wolnego bliźniemu i nie pomagać mu go zdobyć, założywszy naturalnie, że jest w naszej mocy zrobić coś w tym względzie. Z tego samego powodu działa w sposób nieludzki i niemoralny ten, kto pozbawia sam siebie czasu wolnego, który ma do dyspozycji, na przykład jedynie dla zapewnienia sobie, pracą poza godzinami, coraz większego standardu życia.

Aktualny rozwój ekonomiczno-społeczny przyznaje dużej części pracownikom, dużą ilość czasu wolnego, ale jednocześnie powstaje nowy problem. Nowy przemysł, tak zwany przemysł rozrywki, próbuje zawładnąć czasem wolnym ludzi i wykorzystać go dla własnych celów. Ofiaruje im wiele możliwości wypełnienia go podróżami, wydarzeniami sportowymi, filmem, itp. Czyni ogromną reklamę, aby doprowadzić ich do wykorzystania wielkiej oferty rozrywkowej. W ten sposób może dojść do sprowokowania u nich manii konsumizmu, również, jeśli chodzi o czas wolny, z konsekwencjami takimi, że ludzie staną się mniej wolni w godzinach wolności, niż podczas pracy, o ile są popchnięci do pewnego rodzaju obsesji wykorzystania aż do zmęczenia możliwości rozrywki. Człowiek współczesny znajduje się, więc postawiony wobec wielkiego zadania moralnego, wykorzystania w sposób właściwy czasu wolnego.

Czas wolny, jako wolność od pracy obowiązkowej, stanowi nade wszystko jedynie ofertę dla człowieka. Od jego odpowiedzialności zależy jego wykorzystanie w sposób odpowiedni.

Czas wolny powinien być nade wszystko czasem spokoju, to jest czasem, w którym człowiek będzie kultywował wartości, które stanowią dużą część człowieczeństwa prawdziwego i właściwego. W tym właściwym spokoju człowiek jest aktywny, podczas gdy ogranicza się do konsumowania możliwości rozrywki, pozostaje w szerokim wymiarze pasywny. W odróżnieniu do aktywności wypełnianej w pracy, aktywność wypełniana w momentach wolnych i spokojnych nie śledzi bezpośrednio użytecznego celu. Ona nie proponuje osiągnięcia jakiegoś użytecznego celu, lecz urzeczywistniania sensu ludzkiego istnienia, i czyni to poprzez właściwe lektury, które prowadzą człowieka do siebie samego i do uświadomienia sobie jego instancji autentycznie ludzkich. Bardzo ważny dla pracownika dzisiejszego jest kontakt z naturą, ponieważ podczas godzin spędzonych w pracy, zajmuje się on najczęściej produktami sztucznymi.

Szczególnie ważną w czasie wolnym jest również troska o życie rodzinne, od momentu, kiedy człowiek pracuje najczęściej daleko od rodziny. Dziś miejsce pracy i ognisko domowe są dwoma różnymi rzeczami. Czas wolny spędzony w rodzinie zawiera również to, że mężczyzna pomaga żonie i matce jego dzieci często obciążonej pracą.

W końcu czas wolny zostaje wykorzystany dla świata wyższego, kiedy w nim oddaje się Bogu. Różne formy życia religijnego, na przykład modlitwa, uczestnictwo w kulcie Kościoła, dialog religijny są duszą naturalnego odpoczynku.

 

 



Zobacz także