Śledź nas na:



Współczesne problemy ekonomiczno-społeczne

2. Rozwój ekonomiczno-społeczny na polu całkowitego rozwoju ludzkiego

a). Rozwój całego człowieka

Rozwój ekonomiczno społeczny jest tylko częścią złożonego rozwoju ludzkiego. Uwolnienie od potrzeb materialnych i od niepewności powinno służyć promocji życia duchowego, kulturalnego i religijnego. Widzenie we wzroście ekonomii celu znajdującego się w sobie, czy celu najwyższego, oznaczałoby sparaliżowanie człowieka w jego całościowym rozwoju ludzkim, a wręcz byłoby cofaniem tego rozwoju. Wtedy sam rozwój ekonomiczny stałby się zagrożeniem i byłby skazany na niepowodzenie, ponieważ ludzie, którzy nie są rozwinięci moralnie, duchowo i religijnie, nie są w stanie budować żadnego trwałego porządku ekonomicznego.

Sobór Watykański II tak ukazuje tę relację: Podstawowym zaś celem tej produkcji nie jest tylko wzrost masy towarowej ani zysk lub zdobycie wpływów, ale służenie człowiekowi, i to całemu człowiekowi, z uwzględnieniem porządku jego potrzeb materialnych i wymogów jego życia umysłowego, moralnego, duchowego i religijnego. Również Encyklika Populorum progressio zauważa, że rozwój ekonomiczny jako taki nie utożsamia się jeszcze z rozwojem całego człowieka: Rozwój, o którym mówimy, nie ogranicza się jedynie do postępu gospodarczego. Aby był prawdziwy, powinien on być zupełny, to znaczy winien przyczyniać się do rozwoju każdego człowieka i całego człowieka.

Absolutyzacja rozwoju ekonomicznego prowadzi do wulgarnego materializmu: Ów rozwój poszczególnych ludzi i całej ludzkości byłby zagrożony, gdyby została naruszona prawdziwa hierarchia wartości [...] Ale nabywanie dóbr doczesnych może prowadzić ludzi do chciwości, do pragnienia posiadania coraz to więcej i do chęci zwiększania własnej potęgi. Skąpstwo osobiste, rodzinne i narodowe może ogarniać tak najuboższych jak i najbogatszych; jednych i drugich może wpędzić w dławiący ducha materializm.

Rozwój ekonomiczny absolutyzowany prowadzi w końcu do niepowodzenia: A więc ani narody, ani poszczególni ludzie nie mogą uważać za swój najwyższy cel stałego zwiększenia posiadanych zasobów. Wszelki wzrost jest ambiwalentny. Jest on potrzebny człowiekowi dla ciągłego doskonalenia jego człowieczeństwa, ale zamyka go jak gdyby w więzieniu z chwilą, gdy staje się dla niego najwyższym dobrem, które przesłania wszystko, co jest poza nim. Wówczas serca stają się twarde, umysły się zamykają, a ludzie gromadzą się już nie dla przyjaźni, lecz dla interesu, który od razu przeciwstawia ich i rozdziela.

b). Konsekwencje rozwoju ekonomicznego dla struktury moralnej człowieka

Ekonomia rozwija się w sposób właściwy tylko w ramach całkowitego rozwoju człowieka. Z tego wypływają ważne konsekwencje. Człowiek, w dążeniu do wzrostu ekonomicznego, nie może przestrzegać tylko reguł, które gwarantują większy zarobek i większy dochód, ale powinien jednocześnie kierować się według całościowych, ludzkich punktów widzenia, a więc także moralnych. Jak rozwój ekonomiczny powinien włączyć się w obraz rozwoju całego człowieka, tak człowiek ekonomiczny, w swoim działaniu zgodnym z regułami ekonomicznymi powinien pozwolić kierować się normami moralnymi. Ruch gospodarczy powinien zatem rozwijać się wedle własnych metod i praw, ale w granicach porządku moralnego, żeby spełnił się zamiar Boży względem człowieka.

Spróbujmy to zilustrować konkretnymi przykładami. Ekonomicznie może być korzystne dla osoby zaniedbanie korzyści duchowych i religijnych, a może również rodziny, aby całkowicie oddać się własnym interesom i rozwijać ekonomicznie, ale pomimo to zachowanie tego rodzaju byłoby niemoralne. Może być zgodne z prawami rynku, pobudzanie u ludzi, przez reklamę, pragnienia określonych towarów i powiększanie w ten sposób ilości sprzedaży, jednak pomimo tego rzecz jest niemoralna, ilekroć potencjalni kupcy byliby zdegradowani przez reklamę do rangi maniaków konsumpcji, w sposób niegodny człowieka. Może okazać się ekonomicznie dobra, w pierwszym momencie, pomoc finansowa narodu, który znajduje się w rozwoju, i jednocześnie hamowanie jego wzrostu demograficznego, propagując jakikolwiek typ środków antykoncepcyjnych, jednak pomimo to taki sposób postępowania przeciwstawia się godności ludzkiej i przez to jest niemoralny.

 

 



Zobacz także